Życie studenta to nie tylko czas beztroskiej zabawy sporadycznie okraszonej nauką. Wielu z nas studiuje na dwóch kierunkach jednocześnie, musi pogodzić zajęcia na uczelni z pracą lub znajduje się w innej sytuacji utrudniającej systematyczne uczęszczanie na zajęcia. W takim wypadku student może skorzystać z jednego ze specjalnych programów kształcenia oraz realizacji planu studiów – IPS (Indywidualny Program Studiów) oraz IOS (Indywidualna Organizacja Studiów). Zostały one przygotowane z myślą o studentach wyróżniających się wynikami w nauce, oraz tych, którzy z różnych powodów nie mogą kontynuować nauki na ogólnych zasadach.
Elementarne znaczenie dla komentowanych zagadnień ma zasada ogólna, zgodnie z którą każda osoba przyjęta na studia już od momentu nabycia praw studenta dysponuje prawem korzystania z indywidualnego trybu organizacji zajęć. Nabycie praw studenta zgodnie z art. 170 ust. 1 Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (zwana dalej p.s.w.) następuje z chwilą immatrykulacji i złożenia ślubowania, którego treść określa statut uczelni. Należy przyjąć, iż z dniem uzyskania statusu studenta, osoba ta staje się podmiotem praw i obowiązków studenckich.[1]
Prawo studenta do kontynuowania nauki według indywidualnego programu studiów zostało zagwarantowane w art. 171 ust. 2 p.s.w., zgodnie z którym studentowi przysługuje uprawnienie do studiowania według indywidualnego programu studiów, w tym planu studiów, na zasadach ustalonych przez radę podstawowej jednostki organizacyjnej lub inny organ wskazany w statucie. [2]
Powyższy przepis statuuje ważne prawo studenta do studiowania w uczelni zarówno publicznej, jak i niepublicznej, według indywidualnego planu studiów i wedle obecnego nazewnictwa programu kształcenia. Zasady korzystania z tego trybu reguluje rada podstawowej jednostki organizacyjnej lub inny organ wskazany w statucie uczelni. Sprawy organizacyjne reguluje również regulamin studiów, których uchwała rady nie może zmienić ani naruszyć.[3]
Indywidualny program studiów (IPS), zgodnie z §3 pkt 4 Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku, to program kształcenia którego celem jest rozszerzenie zakresu wiedzy w ramach studiowanego kierunku wraz z planem studiów ustalającym indywidualną organizację toku studiów i sposób jego realizacji. Zasady korzystania z Indywidualnego Programu Studiów na Uniwersytecie w Białymstoku reguluje §19 Regulaminu[4]. O Indywidualny Program Studiów ubiegać się mogą:
-studenci z bardzo wysoką średnią ocen (min. 4,75), choć w przypadkach szczególnych dziekan może przyznać IPS osobie nie spełniającej tego kryterium;
-studenci, którzy zostali przyjęci na studia w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się;
-studenci realizujący część studiów za granicą w ramach międzynarodowych umów oraz programów edukacyjnych realizowanych przez uczelnię[5].
Student realizuje Indywidualny Program Studiów pod kierunkiem wybranego przez siebie opiekuna naukowego posiadającego tytuł profesora, stopień doktora habilitowanego lub uprawienia równoważne z uprawnieniami doktora habilitowanego. W uzasadnionych przypadkach, za zgodą dziekana, opiekunem naukowym może być pracownik naukowo-dydaktyczny posiadający stopień naukowy doktora. Obowiązkiem studenta jest uzgodnienie z opiekunem indywidualnego programu kształcenia i planu studiów ustalającego ich indywidualną współpracę, w tym określenie zajęć, na które student ma obowiązek uczęszczać oraz zajęć, które student będzie zaliczał indywidualnie po uzgodnieniu z prowadzącym zajęcia[6]. Należy zauważyć, iż studia odbywane według IPS nie mogą powodować wydłużenia okresu odbywania kształcenia. Dziekan może wyrazić zgodę na indywidualny program studiów na pisemny wniosek studenta, do którego należy dołączyć pisemną zgodę opiekuna naukowego oraz uzgodniony z opiekunem indywidualny program kształcenia i plan studiów ustalający ich indywidualną współpracę i sposób realizacji programu. Regulamin studiów nakłada na opiekuna naukowegoobowiązek przedstawienia dziekanowi informacji o postępach w nauce studenta nad którym sprawuje opiekę do dnia 30 września każdego roku. W sytuacji, gdy student nie osiąga zadowalających wyników, zgoda dziekana na indywidualny program studiów może zostać cofnięta.[7]
W myśl §3 pkt 5 Regulaminu, Indywidualna Organizacja Studiów to sposób realizacji planu studiów polegający na ustaleniu indywidualnych zasad uczestnictwa w zajęciach dydaktycznych i zaliczania przedmiotów objętych planem studiów.Warunki korzystania z Indywidualnej Organizacji Studiów zostały ustalone w §18 Regulaminu. Dziekan może wyrazić zgodę na IOS wobec studenta, który:
-znajduje się w sytuacji utrudniającej systematyczne uczestniczenie w zajęciach;
-studiuje na dwóch lub więcej kierunkach studiów lub specjalnościach, przy czym na kierunku, na którym student występuje o IOS, powinien uzyskać średnią powyżej 4.0;
-odbywa część studiów na uczelni zagranicznej;
-realizuje jednosemestralne lub roczne studia poza macierzystą uczelnią w ramach Programu Mobilności Studentów (MOST);
Zgoda na realizację indywidualnej organizacji studiów udzielana jest na okres nie dłuższy niż jeden rok akademicki, przy czym możliwe jest jego przedłużenie. Przyznanie IOS upoważnia studenta do częściowego zwolnienia z obowiązku uczęszczania na zajęcia dydaktyczne oraz do indywidualnego ustalenia terminów zaliczeń z przedmiotów oraz egzaminów końcowych.[9]
Podsumowując, wyrażone w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym uprawnienie do studiowania według indywidualnego programu studiów, w tym planu studiów, ma swoje odzwierciedlenie w Regulaminie Studiów UwB. Uniwersytet wychodzi naprzeciw problemom i oczekiwaniom studentów, umożliwiając im kontynuowanie nauki w specjalnych trybach takich jak wyżej wymienione Indywidualny Plan Studiów oraz Indywidualna Organizacja Studiów. To świetne rozwiązanie dla studiujących na dwóch kierunkach, działających aktywnie na uczelni czy osób, które z różnych względów mają problemy z połączeniem życia prywatnego z uczelnią. Warto natomiast pamiętać, iż korzystanie ze specjalnych programów kształcenia nie oznacza zmniejszenia wobec studenta wymagań odnoszących się do zakresu i poziomu wiedzy z przedmiotów przewidzianych planem oraz programem studiów na danym kierunku kształcenia.
[1] M. Pyter, Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2012, Legalis, El.
[2]Ustawa z dnia 30 października 2017 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183 z późn. zm.).
[3] H. Izdebski, Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, s. 428.
[4] Regulamin Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2015 r. – Załącznik do Obwieszczenia nr 2/2017 Rektora Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 6 czerwca 2017 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku (opub. http://docs.uwb.edu.pl/pliki/2017-2-6.pdf – dostęp dnia 14 czerwca 2018 r.).
[6] M. Pyter, Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2012, Legalis, El.
[7] Regulamin Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2015 r. – Załącznik do Obwieszczenia nr 2/2017 Rektora Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 6 czerwca 2017 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku (opub. http://docs.uwb.edu.pl/pliki/2017-2-6.pdf – dostęp dnia 14 czerwca 2018 r.).
