W życiu każdego studenta mogą zaistnieć okoliczności, które uniemożliwiają studiowanie. W takiej sytuacji pomocnym może okazać się urlop od zajęć. Celem artykułu jest przedstawienie zasad na jakich jest on udzielany.
Prawo do urlopu studenta od zajęć dydaktycznych zostało zagwarantowane w art. 172 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 1995 r. Prawo o szkolnictwie wyższym[1] (zwana dalej p.s.w.), zgodnie z którym studentowi przysługuje uprawnienie do skorzystania z urlopu od zajęć w uczelni. Warto zauważyć, że ustawa bardzo ogólnie normuje instytucję urlopu, odsyłając zainteresowanych do regulaminu studiów macierzystej uczelni, w którym zawarte zostały tryb i zasady jego udzielania.
Powszechną praktyką jest przyznawanie urlopów krótkoterminowych, semestralnych lub rocznych, ze względów naukowych (np. dla odbycia innych studiów lub badań naukowych), zdrowotnych i w razie ważnych okoliczności życiowych (np. urlopy dla rodziców). Regulamin powinien rozstrzygać, czy udzielenie studentowi urlopu danego rodzaju przedłuża termin planowanego ukończenia studiów, czy student może w trakcie urlopu uczestniczyć w niektórych zajęciach, uzyskiwać ich zaliczenia oraz zdawać egzaminy, a także, czy w ramach zachowanych uprawnień studenckich może korzystać z określonych form pomocy materialnej.[2]
Regulamin studiów Uniwersytetu w Białymstoku[3] w rozdziale VIII normuje zagadnienia urlopów w czasie zajęć. W § 36 Regulaminu odnajdujemy trzy przesłanki uprawniające do uzyskania urlopu. Po pierwsze można uzyskać urlop zdrowotny, w przypadku długotrwałej choroby lub niepełnosprawności. Przyznaje się go na czas trwania choroby, leczenia lub rehabilitacji, czyli w sytuacjach, które uniemożliwiają bądź utrudniają kontynuację studiów. Należy pamiętać, aby w przypadku ubiegania się o ten rodzaj urlopu przedłożyć dokumentację medyczną, a w przypadku osób niepełnosprawnych możliwe jest również udzielenie urlopu na podstawie opinii Pełnomocnika Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych. Drugą kategorią urlopów jest urlop okolicznościowy. Przyznawany w sytuacji urodzenia dziecka i konieczności opieki nad nim, bądź w innych ważnych sytuacjach losowych. Możliwe jest również udzielenie urlopu specjalnego. Przesłankami do jego uzyskania jest odbywanie studiów zagranicznych bądź w innej uczelni. Jednakże można go uzyskać dopiero po zaliczeniu pierwszego roku studiów, na okres nie dłuższy niż jeden rok.
Decyzję o udzieleniu urlopu przyznaje dziekan po zapoznaniu się z podaniem o udzielenie urlopu.
W Regulaminie studiów Uniwersytetu w Białymstoku przewidziano dwa rodzaje wymiarów czasowych urlopu. Urlop krótkoterminowy – przyznawany na okres krótszy niż semestr, który nie zwalnia studenta z terminowego uzyskania zaliczeń i zdania egzaminów z przedmiotów objętych programem i planem studiów. Urlop długoterminowy – udzielany na okres semestru lub jednego roku, z wyłączeniem wcześniej wspomnianego urlopu specjalnego, przyznawany jest nie więcej niż dwa razy w trakcie cyklu kształcenia.
Istotną kwestią, która może wyniknąć na gruncie urlopów, jest rozbieżność pomiędzy efektami kształcenia w cyklu kształcenia dotychczas realizowanym i realizowanym po zakończeniu urlopu. Jeżeli takowe różnice wystąpią, dziekan określa przedmioty uzupełniające, dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie założonych efektów w cyklu kształcenia i zaliczenie etapu studiów.
Niezwykle korzystnym rozwiązaniem dla urlopowanych studentów, jest rozwiązanie przyjęte w § 38 ust. 2 omawianego Regulaminu. Wynika z niego możliwość udziału w niektórych zajęciach i przystępowania do egzaminów i zaliczeń z tych przedmiotów, pod warunkiem udzielenia zgody przez dziekana na takie rozwiązanie. Na mocy § 38 ust. 4 Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku korzystanie przez studenta z urlopu długoterminowego może przedłużyć czas zakończenia studiów. Zatem możliwa jest sytuacja, w której będąc na urlopie długoterminowym, uzyska się zaliczenia wszystkich przedmiotów objętych cyklem kształcenia i tym samym nie przedłuży się planowanego zakończenia studiów.
Powszechną obawą przed skorzystaniem z urlopu jest utrata ulg komunikacyjnych. Na mocy art. 172 ust. 2 p.s.w. w okresie korzystania z urlopu student zachowuje prawa studenta, o ile w regulaminie studiów lub w przepisach o pomocy materialnej nie postanowiono inaczej. Oznacza to, że student urlopowany może korzystać z legitymacji studenckiej, a tym samym z ulg komunikacyjnych czy świadczeń pomocy materialnej, jeżeli we wspomnianych wyżej aktach nie ma takiego ograniczenia. Jednak powszechną praktyką jest niedopuszczalność przyznawania świadczeń pomocy materialnej.[4] Jak zatem to zagadnienie normuje Regulamin studiów Uniwersytetu w Białymstoku? Odpowiedź na postawione pytanie odnajdziemy w § 38 ust. 3 Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku, który gwarantuje, że „w okresie urlopu student zachowuje prawa studenckie”. Zastrzega się jednak, że jego prawa do otrzymywania pomocy materialnej zostały uregulowane w Regulaminie przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej studentom Uniwersytetu w Białymstoku.[5] Po dokonaniu analizy powyższego aktu na potrzeby niniejszej publikacji, należy zauważyć, że § 32 ust. 4 uniemożliwia studentowi przebywającemu na urlopie ubieganie się o świadczenia pomocy materialnej, z wyłączeniem stypendium rektora dla najlepszych studentów. Jednakże w § 32 ust. 5 omawianego Regulaminu zagwarantowano, że student przebywający na urlopie nie traci prawa, do przyznanych przed uzyskaniem zgody na urlop, świadczeń pomocy materialnej. Zatem, jeżeli najpierw zostaną nam przyznane świadczenia pomocy materialnej a zgodę dziekana na udzielenie urlopu otrzymamy po tym fakcie, to zachowujemy prawo do pobierania stypendium socjalnego, stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych oraz zapomogi.
Ostatnim zagadnieniem, które chciałabym omówić jest obowiązek studenta powracającego z urlopu do pisemnego powiadomienia dziekana o zamiarze kontynuowania bądź rezygnacji ze studiów, na 14 dni przed rozpoczęciem semestru, pod rygorem skreślenia z listy studentów. Niepozorny obowiązek, może mieć bardzo przykre konsekwencje, dlatego też pamiętajmy o jego dopełnieniu przed powrotem z urlopu, aby uniknąć nieprzyjemności.
Podsumowując, urlop udzielany jest studentowi w ściśle określonych przypadkach, dlatego też nie jest on dla każdego. Jednakże jest to znakomite rozwiązanie, jeżeli musimy na jakiś czas przerwać studia, gdyż zachowujemy ulgę studencką, jak również prawo do otrzymywania stypendium rektora dla najlepszych studentów.
[1] Ustawa z dnia 30 października 2017 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183 z późn. zm.)
[2] D. Dudek (w:) Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, red. M. Pyter, Warszawa 2012, s. 903
[3] Regulamin Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2015 r. – Załącznik do Obwieszczenia nr 2/2017 Rektora Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 6 czerwca 2017 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu studiów Uniwersytetu w Białymstoku (opub. http://docs.uwb.edu.pl/pliki/2017-2-6.pdf – dostęp dnia 24 luty 2018 r.)
[4] K. Dąbrowski (w:) Prawo o szkolnictwie wyższym po nowelizacji – komentarz praktyczny, red. M. Czuryk, J. Kostrubiec, Warszawa 2015, s. 241
[5] Regulamin przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej studentom Uniwersytetu w Białymstoku (opub. http://www.prawo.uwb.edu.pl/prawo_new/studenci.php?p=245 – dostęp dn. 27 II 2018 r.)
Autor: Marta Koreniecka, Komisja Prawna Parlamentu Studenckiego UwB, studentka III roku administracji
Opiekun naukowy: dr Artur Modrzejewski, adiunkt w Zakładzie Prawa Ochrony Środowiska i Nauki Administracji Publicznej na Wydziale Prawa UwB
